کارکردهای عدالت در حکمرانی اخلاقی از منظر اندیشه سیاسی اسلام

Authors

سید کاظم سیدباقری

استادیار گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

abstract

اگر اخلاق را واشکافیم، عدالت، یکی از عناصر بنیادین آن است. عدالت، امری اخلاقی است؛ بنیادین و جهان‏شمول که همۀ امور اخلاقی بر گرد آن می گردند. ورود اخلاق به عرصۀ سیاسی ـ اجتماعی، پیامدهای گوناگونی به همراه دارد. عدالت رفتارها را اخلاقمند، متعادل و اعتدال جو می کند؛ آن‏سان که اگر فرمانروایی به استبداد روی آورد یا ستم و ناداوری را در رفتار خویش حاکم سازد، از دایرۀ عدالت بیرون رفته است. این نوشتار در جست‏وجوی آن است که نقش و کارکرد عدالت را در حکمرانی اخلاقی بررسی کند. در پاسخ به این پرسش، بر این فرضیه تأکید شده است که با توجه به پیوند تکمیلی و تعاملی میان اخلاق، عدالت و سیاست، و بایستگی نهادینه شدن عدل در جان حاکمان، بر پایۀ اندیشۀ سیاسی اسلام، عدالت در حکمرانی اخلاقی کارکردهایی چون احقاق حقوق شهروندان، دوری از استبداد، احتیاط در رفتار سیاسی و رفتار اعتدالی را داراست. دادگری فردی و اجتماعی، رفتارهای حکمرانان را سامان می بخشد و ایشان را از رفتار ناشایست و غیراخلاقی بازمی دارد؛ به‏گونه ای‏که پویش جامعه را به‏سوی سعادت تضمین می کند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

عدالت در اندیشه سیاسی اسلام: مفهوم‌شناسی و راهبردها

 در این پژوهش با توجه به اهمیت عدالت در اسلام، این پرسش مطرح می‌شود که مفهوم  عدالت در اندیشة سیاسی اسلام چیست و شاخصه‌های آن کدامند؟  و با چه راهبرهایی می‌توان عدالت سیاسی را متحقق ساخت؟ با توجه به اینکه مفهوم عدالت با مفهوم حق پیوند تنگاتنگی دارد در این پژوهش با روشی تفسیری - تحلیلی تلاش شده تا براساس مفهوم حق، مفهوم عدالت سیاسی را شاخص‌سازی کند. براساس یافته‌های این مقاله اگر ذی‌حقان ر...

full text

عدالت در اندیشه سیاسی اسلام: مفهوم شناسی و راهبردها

در این پژوهش با توجه به اهمیت عدالت در اسلام، این پرسش مطرح می شود که مفهوم  عدالت در اندیشه سیاسی اسلام چیست و شاخصه های آن کدامند؟  و با چه راهبرهایی می توان عدالت سیاسی را متحقق ساخت؟ با توجه به اینکه مفهوم عدالت با مفهوم حق پیوند تنگاتنگی دارد در این پژوهش با روشی تفسیری - تحلیلی تلاش شده تا براساس مفهوم حق، مفهوم عدالت سیاسی را شاخص سازی کند. براساس یافته های این مقاله اگر ذی حقان را در عر...

full text

اندیشه سیاسی اسلام یا اندیشه سیاسی اهل سنت؟ معرفی و نقد کتاب اندیشه سیاسی اسلام در ده های میانه

این مقاله ابتدا به معرفی ساختاری و محتوایی کتاب اندیشه سیاسی در اسلام سده های میانه می پردازد. محتوای آن دو بخش اصلی دارد که در مجموع ده فصل را در برمی گیرند. سپس در بخش اصلی مقاله، نکات انتقادی مهم مطرح و پیشنهادهای اصلاحی و سازنده برای بهبود آنها ارائه می شود. سرفصل مهم ترین انتقادهای آن به قرار زیراست: فقدان روش شناسی روشن و چارچوب نظری آشکار، رویکرد تحلیلی پوزیتیویستی، تاکید بر اندیشه سیاس...

full text

پرتویی نو بر اندیشه سیاسی اسلام نقد کتاب «تاریخ اندیشه سیاسی در اسلام»

این مقاله با رویکردی انتقادی در باره کتاب تاریخ اندیشه سیاسی در اسلام نوشته شده است. اثری که مرجع محققان و دانشجویان رشته­های تاریخ و علوم سیاسی است. نگارنده مقاله ابعاد شکلی،­ روشی، نظری و محتوای علمی کتاب را معرفی و آنها را در بوته نقد نهاده است تا میزان شایستگی تخصصی آن را برای مطالعه و تدریس درس اندیشه سیاسی در اسلام و ایران مشخص نموده و عیار آن را برای مخاطبان دانشگاهی روشن کند. این کتاب د...

full text

شاخصه‏ های عدالت در اندیشه سیاسی علوی

قاسم بستانی[1] فاطمه بهشتی[2] یکی از مفاهیم مورد توجه دانشمندان و اندیشمندان سیاسی در نظام‏ها و ایدئولوژی‌های سیاسی اجتماعی گوناگون، عدالت بوده و در این باره آراء و نظرات گوناگونی در مورد شاخصه‏ها و ویژگی های اساسی این مفهوم بیان گردیده ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
فصلنامه علمی پژوهشی علوم سیاسی

جلد ۱۹، شماره شماره ۷۶ - زمستان ۹۵، صفحات ۱۵۱-۱۷۰

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023